Eşi Ölmüş, Boşanmış Kadın Ne Yapıyor?

Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü (SYDGM) ve Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) ortaklığıyla "Boşanmış ve Eşi Vefat Etmiş Kadınlar İçin Bir Nakit Sosyal Yardım Programı Geliştirilmesine Yönelik Araştırma Projesi" konulu bir araştırma yapıldı.

Araştırma, SYDGM'nde Proje Yöneticisi Şebnem Avşar Kurnaz, BÜ Ekonomi Bölümü'nden Prof. Dr. Şemsa Özar, Sosyal Politika Forumu'ndan Dr. Burcu Yakut Çakar tarafından tanıtıldı.

Eşi ölmüş, boşanmış 1220 kadınla anket çalışması, eşi tarafından terk edilen, eşini terk etmiş ve eşi cezaevinde olan kadınları da kapsayan 26 kadınla da derinlemesine görüşme yapılan araştırmaya göre, kadınların dörtte üçü yiyecek, yakacak, giyecek, ev eşyası ve çocukların eğitimi gibi temel ihtiyaçları karşılayamıyor; eşi vefat etmiş kadınların yüzde 5,5'i, boşanmış kadınların yüzde 26,1'i gelir getirici işlerde çalışıyor. Kadınların yüzde 63'ünün esnafa, ev sahibine borcu var.

"Aile ve kamu kurumu desteği yok"

Araştırmaya göre, kadınlar ailelerinden ve kamu kurumlarından maddi ve manevi desteği alamıyor; bunun nedeni, kadınlara karşı cinsiyete dayalı eşitsizlik ve ayrımcılığın yanında son yıllarda artan güvencesiz çalışma yaşamı ve sosyal güvenlik sisteminin yetersizlikleri. Ayrıca, sosyal güvence kapsamındaki eşleri ölen kadınlar ya da boşanma sonrası nafaka hakkı kazanan kadınlar bile gelir kaybı ve yoksullaşma yaşıyor.

"Özellikle küçük yaşta çocukları olan kadınlar eve iş alarak oldukça düşük ücretler karşılığı parça başı işler yapıyor ya da gündeliğe gitme, mahalledeki apartman merdivenlerini silme gibi zor koşullarda çalışıyor."

"Dul kadın sıkıntısı"

Özar, kadınların çalışabilir durumda olduklarında bile iş bulma sıkıntısı yaşadıklarını bunun meslek edindirme kursu ile çözülemediğini çünkü kurslarda paraya dönmeyen "kadın meslekleri" denen el işi gibi işler öğretildiğini söyledi. Derinlemesine yaptıkları görüşmelerde, maddi sıkıntının yanında eşi ölmüş kadınların sürekli "dul kadın olma" halinin yaşamlarında oluşturduğu baskıdan şikayetçi oldukarını söyleyen Özar, baskı yaşamayanların da zaten baskı görmemek için kendi içlerine kapandıklarına dikkat çekti.

"Nakit yardımı çözüm getirmez"

Araştırmaya göre, dünyadaki ve bu çalışmadaki bulgular, kadınların yaşamlarını kendi tercihleri doğrultusunda iyileştirecek bir ortamın oluşturulmasının "yardım" adı altında nakit transferi yaparak mümkün değil.

"Sunulacak politikalar bir yandan kadınların sorunlarını acil çözmeye yönelik olmalı, diğer yandan da kadınları erkeğe ve aileye bağımlı olmadan yaşamını sürdürmeseni sağlamayı hedeflemeli."

Şebnem Avşar Kurnaz, araştırma sonucunu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin'e sunduklarını, önceliği eşi ölmüş kadınlara vereceklerini söyleyerek, kadınlara TOKİ'den ev verilmesi, Kredi Yurtlar Kurumu'nun bu kadınların çocuklarına burs sağlaması, İŞKUR'un yine aynı kadınlara iş bulmada öncelik vermesine dair protokoller hazırladıklarını söyledi. 

* Araştırmaya ulaşmak için tıklayınız.