Spor yapmak beyni geliştiriyor

Beyin fonksiyonlarımız hakkında yapılan araştırmalar, zihinsel süreçleri daha iyi anlamamızı sağlamıştır. Özellikle beyin aktivitelerinin elektriksel olarak ölçülmesi (EEG yöntemi) ile bireyin algılama, dikkat, hatırlama ve fiziksel aktivitede bulunma gibi farklı görevleri yerine getirirken, beynin farklı bölgelerinin çalıştığı tespit edilmiştir. Bilişsel gelişimin doğası konusunda yapılan bu araştırmalar, beyin gelişiminin sadece genetik faktörlere bağlı olmadığı, çevresel etkenlerin de etkili olduğunu göstermiştir. Bir çevresel faktör olan spor; insan bedenini fiziki yönüyle geliştirdiği gibi beyin gelişimi ve hafızaya da olumlu katkılar sağlar.

FİZİKSEL KONTROL ÖNEMLİ
Bireyin doğumdan itibaren gelişim ile ilgili en önemli deneyimlerinden birçoğu fiziksel kontrolün sağlanması ile ilgilidir. Çocukluk döneminde nesneleri tutma-atma, emekleme, yürüme, koşma, zıplama, atlama gibi hareketler yoluyla çocuklar fiziksel kontrollerini sağlar ve özgüven duygularını geliştirir. Bununla birlikte sportif hareketlerin, çocukların liderlik özellikleri kazanmalarını, sorumluluk almayı öğrenmelerini ve karakter gelişimini pekiştirdiği birçok kaynakta yer almaktadır.

HUZUR VE ENERJİ VERİR
Spor sadece çocuklar için değil, fiziksel yönden sağlıklı olmanın yanı sıra tüm yetişkinler için de eşi bulunmaz bir etkinliktir. Bu bakımdan her yaşta öğrenilip geliştirilebilir. Ayrıca birçok uzmana göre sportif aktivitelerin, hayatın genel işleyişine de pozitif katkıları bulunmaktadır. Örneğin hırstan uzak yapılan spor sonrası vücudun salgıladığı “endorfin” adı verilen hormon, insanın kendini daha zinde ve mutlu hissetmesini sağlar. Mutluluk hormonu olarak bilinen bu hormonun işlevi, vücudun gerginliğini almak, huzur ve enerji vermektir.

YENİ HÜCRELER OLUŞUYOR
Sporun beyin gelişimine ve hafızaya olumlu etkilerini gösteren birçok araştırma bulunmaktadır. Örneğin Avustralya’da yapılan bir araştırmada, yaşıtlarına göre bunama belirtileri gösteren 170 kişi, 6 ay süreyle ekstra 20 dakikalık bir egzersiz programına alınmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda, bu kişilerin zihinsel fonksiyonlarında düzelme tespit edilmiştir. Buna benzer bir araştırmada; spor yapmanın, Alzheimer tedavisinde kullanılan Aricept isimli ilaçtan bile iki kat daha etkili olduğu, hatta egzersize son verdikten bir yıl sonra bile etkisinin devam ettiği belirlenmiştir. Bu sonuçlara paralel olarak Amerikan Yaşlanma Enstitüsü, spor yapmanın beyinde yeni sinir hücreleri oluşturan faktörleri uyardığını açıklayarak, oluşan bu hücrelerin eski beyin hücrelerinin birbirleriyle olan ilişkilerini de kuvvetlendirdiğini belirtmiştir.

İŞ HAYATINDA BAŞARI
Çalışanlar arasında yapılan bir araştırma ise aşırı stres ve zaman baskısı altında bulunarak çalışanlardan spor yapanların, sadece özel hayatlarında değil iş hayatlarında da çok başarılı oldukları belirlenmiştir. Bu kişilerin hiç hareket etmeyen ve spor yapmayan kişilere oranla şirket işlerinde daha başarılı olduğu görülmüştür. Araştırmada bu durum, fiziksel olarak aktif olan bireylerin beyinlerinde bilgi akışının daha hızlı sağlandığı, daha az stresli oldukları ve masabaşı çalışanlara göre zorluklarla daha kolay başa çıkabildikleri şeklinde yorumlanmıştır. Aynı araştırmanın öneriler bölümünde spor yapmanın zihnimizi rahatlattığı, yeni fikirler ve çözümler bulmamızı kolaylaştırdığı ifade edilmiştir.

BEYNİ RAHATLATIYOR
Sporun, beyin gelişiminde olumlu katkılarının olmasının altında yatan temel sebep, beynin devamlı kan desteğine ihtiyaç duymasıdır. Eğer beyne kan yollayan kalp sağlıklı, beyne kan getiren damarlar da açık ise beyin görevini sağlıklı bir şekilde yapabilir. Spor, vücuttaki kan dolaşımını düzenlemesi açısından beynin işleyişini rahatlatmaktadır. Bu nedenledir ki 2003 yılında yapılan bir araştırmada akciğer kapasiteleri yüksek öğrencilerin akranlarına göre IQ puanlarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Buna göre spor yapmanın akciğer kapasitelerini artırarak beyin oksijenlenmesi açısından zekâ gelişimi üzerine olumlu etkileri olduğu söylenebilir.

HAYAT KALİTESİ ARTIYOR
Beyin aktivitelerini artıran ve hafızayı güçlendiren spor, her yaşta insanın hayat kalitesini arttıran bir uğraştır. Spora başlama yaşı olmadığı gibi sporun bitiş yaşı da yoktur. Bu konuda önemli olan, bir uzmandan tavsiye almak ve kendimize uygun sporu seçmektir. O hâlde, etkin bir beyne ve keskin bir hafızaya sahip olmak istiyorsak her gün en az yarım saatimizi spora ayırmalıyız. 


Dr. Faruk Levent